Lavendel is een plant waarvan velen de geur zullen herkennen. De geur van de echte lavendel, oftewel de essentiële olie van de lavendelplant, wordt al eeuwenlang ingezet om beter te slapen. Traditie, ervaring en onderzoek maken van lavendelolie een steeds meer toegepast kruidenmiddel bij spanning, stress, angst, innerlijke onrust en slaapklachten die daaruit voortkomen. In feite is lavendel één van de beste angstverminderende en rustgevende oliën binnen de aromatherapie. En dat zonder de bijwerkingen van menig regulier medicijn.
Echte lavendel
Bij de kalmerende en slaap voorbereidende werking van lavendel wordt de echte lavendel (Lavandula angustifolia) bedoeld. Er zijn namelijk meer dan 40 verschillende soorten en kruisingen van lavendelsoorten die allemaal lavendel worden genoemd. Deze echte lavendel wordt tegenwoordig op vele plekken in de wereld gekweekt, maar het kerngebied ligt in het Middellandse Zeegebied. En dan met name in het zuiden van Frankrijk en Bulgarije. De plant groeit het liefst tussen de 800 en 1800 meter op goed doorlatende, kalkrijke grond. Al vanaf de 15e eeuw wordt er lavendelolie gedestilleerd door middel van waterdamp. De licht gedroogde plant wordt gedestilleerd in grote ketels. In alle plantendelen bevinden zich de olieklieren met essentiële olie.
Geschiedenis
Deze geur, oftewel de essentiële olie van de lavendelplant, wordt al eeuwenlang ingezet om beter te slapen. Lavendel stond in hoog aanzien bij de Romeinen en werd zelfs al gebruikt in het oude Egypte. In 1554 verscheen in het Nederlands ‘het Cruydeboeck’ van Dodoens, een beroemde plantkundige en arts uit de zuidelijke Nederlanden waarin lavendelolie (Oleum lavandulae) uitgebreid werd beschreven en aangeraden werd bij vermoeidheid en slapeloosheid. Wat opvalt is dat lavendel door alle eeuwen heen als geneeskruid en als parfum in gebruik is geweest. Door de komst van goedkope synthetische geurstoffen en geneesmiddelen, raakte het gebruik van lavendel als medicijn en als parfum op de achtergrond.
Tot het moment dat rond 1930 de Fransman René-Maurice Gattefossé, chemicus en parfumeur, een hand verbrandde bij een explosie in zijn laboratorium. De genezing van de huid door middel van kompressen met pure lavendelolie verliep wonderbaarlijk snel. Deze gebeurtenis was in feite de start van modern wetenschappelijk onderzoek naar essentiële oliën. De Franse arts dr. Jean Valnet gebruikte lavendel bij de behandeling van serieuze verbrandingen en oorlogswonden toen hij als oorlogsarts werkzaam was in Indo China. Hij kende de antiseptische, pijnverdovende en kalmerende eigenschappen van lavendel. Dit maakte lavendel tot de ideale keuze bij verbrandingen en andere huidbeschadigingen. Lavendel zorgde daarbij ook nog voor een snelle genezing en voorkwam overmatig littekenweefsel.
De werking van lavendelolie
De laatste jaren verschijnen er steeds meer studies die de werking en eigenschappen van essentiële oliën ondersteunen. Het lijkt erop dat onze reukzin een grote rol speelt bij de werking van aromatherapie. De geurreceptoren in onze neus communiceren met delen van onze hersenen (limbisch systeem) die herinneringen en emoties opslaan. Er zijn aanwijzingen dat inademing van moleculen uit essentiële oliën het limbisch systeem stimuleert en vanuit daar onze fysieke, emotionele en mentale gezondheid kan beïnvloeden.
De essentiële olie van de echte lavendel (Lavandula angustifolia of L. officinalis) bestaat uit meer dan 150 inhoudsstoffen, meestal terpenen. De olie wordt gedomineerd door twee belangrijke inhoudsstoffen: linalyl acetaat (een terpeenester) en linalool (een terpeenalcohol). Deze bepalen voor een groot deel ook de eigenschappen en werkingen van de olie. Een bijzondere groep inhoudsstoffen zijn de coumarinen die in spoortjes in therapeutisch goede lavendelolie aanwezig is. Van deze coumarinen is aangetoond dat ze bijdragen aan de kalmerende werking van lavendelolie (Franchomme 1990, Bansal 2019). Onder andere door de veelheid aan inhoudsstoffen is het werkingsgebied van echte lavendelolie erg breed. Naast haar sterke kalmerende, angstverminderende en ontspannende eigenschappen werkt lavendelolie ook o.a. antiseptisch, insectenwerend en helpt lavendel het herstellende vermogen van de huid te ondersteunen.
Wetenschappelijk onderzoek
De angst verminderende werking van lavendelolie wordt meer en meer door wetenschappelijke studies ondersteund (o.a. Chioca 2013, Malcolm 2017, Coelho 2018). In een recent Japans onderzoek is aangetoond dat lavendel even effectief is als de traditionele medicijnen bij angst en onrust zoals diazepam: en dat zonder de bijwerkingen (Hiroki 2018). Het sterke vermoeden bestaat dat lavendel werkt op het serotoninegehalte in de hersenen en de activering van het parasympatische deel van het zenuwstelsel.
De werking van lavendelolie om lekker te slapen wordt de laatste tijd ook onderzocht. Positieve effecten zijn door ervaring en studies aangetoond. Verdamping van lavendel in een verpleegtehuis verbeterde significant de slaapkwaliteit van ouderen die moeite hadden om lekker te slapen (Faydali 2018).
Er zijn tegenwoordig ook lavendel capsules op de markt die bij inname een aantoonbaar positief effect hebben op innerlijk onrust, angst en slaapstoornissen die daar uit voorkomen (o.a. Malcolm 2017).
Een Thaise studie uit 2012 gaf aan dat het gebruik van lavendelolie bij 20 proefpersonen het lichaam hielp te ontspannen (Sayorwan 2012). Psychologen van de Wesleyan Universiteit (Connecticut, Verenigde Staten) lieten 31 mannen en vrouwen één nacht lavendel ruiken en de volgende nacht gedestilleerd water. Hersenpatronen werden gemeten en lavendel bleek de periode van diepe slaap te verlengen. De proefpersonen hadden het gevoel dat ze goed en diep hadden geslapen en daardoor de volgende dag meer energie hadden (Goel 2005). Hoewel vele studies klein zijn opgezet, is de tendens in alle onderzoeken dat lavendelolie kalmeert en helpt om lekker te slapen.
Slaaptest
Op basis van wetenschappelijk onderzoek heeft Chi Natural Life een slaaptest opgezet. In dit recente onderzoek is de vraag gesteld: kunnen essentiële oliën helpen om lekker te slapen? Hierbij is de volgende combinatie van de essentiële oliën getest: echte lavendel, zoete marjolein en mandarijn (Lavandula angustifolia, Citrus reticulata en Origanum majorana, betreffende de Lavinchi mix olie). Klik hier om de combinatie Chi Aroma Inhaler + Lavinchi Relax Mix olie te bekijken.
De 240 respondenten hebben gedurende vier weken iedere dag een half uur voor het slapen gaan zes maal diep geïnhaleerd door elk neusgat via een aroma inhaler (waarin 12 druppels essentiële olie waren verwerkt). De testpersonen hebben voor en na de testperiode een enquête ingevuld. De belangrijkste variabelen in deze enquête waren: totale slaap, makkelijk inslapen, inslapen na ‘s nachts ontwaken, rustig slapen en uitgerust wakker worden. In de beginsituatie gaven de proefpersonen uit het testpanel hun totale slaap gemiddeld een 4,9 op een schaal van 1 tot 10. In de eindsituatie waardeerden de respondenten hun totale slaap gemiddeld met een 6,6. Bij alle variabelen in dit onderzoek heeft na de testperiode gemiddeld gezien een positieve verandering plaatsgevonden, zoals in figuur 1 te zien. Hier lees je alles over het onderzoek.
figuur 1
De grootste positieve stijging van 46% is waar te nemen bij de variabele ‘beter in slaap vallen als je weer wakker wordt gedurende de nacht’. Totaal is maar liefst 88% van de respondenten tevreden en blijft deze essentiële olie mix in combinatie met aroma inhaler gebruiken.
Conclusies
Naast de overweldigende, wereldwijde empirische ervaringen met lavendel als een rustgevende, kalmerende en slaap voorbereidende essentiële olie blijkt dat ook steeds weer bevestigd door wetenschappelijk onderzoek. Het extra toevoegen van andere essentiële oliën die eveneens rustgevend en ontspannend zijn kan deze kwaliteiten blijkbaar nog versterken is gebleken uit de slaaptest met de Lavinchi relax mix. Het gebruik van een aroma inhaler blijkt erg handig, om snel toe te kunnen passen altijd en overal. Maar er zijn nog andere manieren zoals verdampen met ultrasone diffusers of het gebruik van een geursteentje op het nachtkastje. Klik hier om meer te lezen over het wetenschappelijk onderzoek.
Literatuur
Bansal, P. et al - Synthesis and evaluation of antianxiety activity of novel coumarin derivatives on Swiss albino mice - International Journal of ChemTech Research 2019; 12 (1): 277 – 284
Chioca, L.R. et al - Anxiolytic-like effect of lavender essential oil inhalation in mice: participation of serotonergic but not GABAA/benzodiazepine neurotransmission - Journal of Ethnopharmacology 2013; 147(2):412-418
Coelho, L.S. et al - Inhaled Lavandula angustifolia essential oil inhibits consolidation of contextual- but not tone-fear conditioning in rats - Journal of Ethnopharmacology 2018; 215: 34 - 41
Faydali, S., Cetinkaya, F. - The effect of aromatherapy on sleep quality of elderly people residing in a nursing home - Holistic Nursing Practice 2018; 32 (1): 8 – 16
Franchomme, P., Pénoël, D. – Aromathérapie exactement - Roger Jollois 1990
Goel, N. et al – An olfactory stimulus modifies nighttime sleep in young men and women – Chronobiology International 2005; 22 (5): 889 – 904
Goepfert, M. et al - Aroma oil therapy in palliative care: a pilot study with physiological parameters in conscious as well as unconscious patients - Journal of Cancer Research and Clinical Oncology 2017; 143 (10): 2123 – 2129
Hiroki, H. et al. Linalool Odor-Induced Anxiolytic Effects in Mice. Front. Behav. Neurosci., 23 October 2018
Malcolm, B.J., Tallian, K. – Essential oil of lavender in anxiety disorders: ready for prime time? - The Mental Health Clinician 2017; 7 (4): 147 – 155
Rijpkema, H. – Aromecum, 2019, SANGO (9e druk)
